คำถาม : การฉีดวัคซีนไอพีดี จำเป็นในเด็กไหมคะ คุณหมอมีคำแนะนำสำหรับพ่อแม่อย่างไร
คุณหมอสินดี : ก่อนอื่น ขอชี้แจงก่อนค่ะว่า "โรคไอพีดี" คืออะไร
คำว่า “ไอพีดี” มาจากคำย่อในภาษาอังกฤษ ว่า Invasive Pneumococcal Disease ซึ่งคือการติดเชื้อนิวโมคอคคัส (Pneumococcus) แบบรุนแรงและแพร่กระจายในกระแสเลือดและที่เยื่อหุ้มสมอง เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตทั่วโลกประมาณ 1.6 ล้านคนต่อปี มักพบในทารก และเด็กเล็กโดยเฉพาะในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ที่ภูมิคุ้มกันยังต่ำ อาจติดเชื้อโรคได้ง่าย
เชื้อนิวโมคอคคัสนี้ มีหลายสายพันธุ์ ติดต่อโดยการที่เชื้อเข้าสู่ร่างกายทางเยื่อบุบริเวณทางเดินหายใจ โดยเชื้อจะแพร่จากพาหะหรือผู้ป่วยโดยตรง เชื้อจะเข้าไปในกระแสเลือด อาจแพร่กระจายไปเยื่อหุ้มสมอง หรือไปที่อวัยวะอื่นเช่น กระดูก มักทำให้เกิดโรคของระบบทางเดินหายใจ เช่น หูชั้นกลางอักเสบ ไซนัสอักเสบ ปอดอักเสบซึ่งอาจมีอาการรุนแรง ไข้ ไอ หอบ หายใจเร็ว ส่วนการติดเชื้อแบบไอพีดีพบได้น้อยมากแต่รุนแรง เด็กจะมีไข้สูง ร้องกวน งอแง และอาจช็อคได้
อย่างไรก็ตามคุณแม่ก็สามารถลดโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดโรคและควบคุมไม่ให้โรคแพร่กระจายไปสู่ผู้อื่นได้ โดย
- ให้เด็กดื่มนมแม่ เชื่อว่าเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะช่วยป้องกันโรคได้
- สอนให้เด็กรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง และรักษาสุขอนามัยส่วนบุคคล เช่น นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ล้างมือก่อนรับประทานอาหาร ใช้ผ้าปิดปากและจมูกเวลาไอ จาม โดยเฉพาะเมื่อเจ็บป่วย
- หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ และการพาเด็กไปในที่ๆ มีผู้คนแออัด โดยเฉพาะเมื่อเด็กป่วย
- สังเกตอาการของเด็ก หากมีอาการไข้ ไอ หายใจลำบาก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษา ไม่ควรซื้อยากินเอง และควรหยุดเรียนจนกว่าอาการจะปกติ
การให้วัคซีน
เนื่องจากประเทศไทยอุบัติการณ์ของโรคไอพีดีน้อยกว่าในต่างประเทศมาก จึงยังจัดเป็นวัคซีนเผื่อเลือก รวมทั้งยังไม่มีการศึกษาความคุ้มค่าของวัคซีนนี้ในเด็กไทย สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย พ.ศ.2553 จึงให้คำแนะนำว่าควรให้ในผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคนี้
ก. เด็กกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อนิวโมคอคคัสชนิดรุกราน (ไอพีดี) ได้แก่ ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องจากสาเหตุต่างๆ เช่น รับยากดภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อเอชไอวี, ผู้ที่ไม่มีม้ามหรือม้ามไม่ทำงาน, ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคปอด โรคหัวใจ โรคไต เบาหวาน ธาลัสซีเมีย, โรคที่เสี่ยงต่อเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เช่น ภาวะรั่วของน้ำไขสันหลังและ cochlear implantation
ข. ในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี ที่ประสงค์จะป้องกันโรค
ปัจจุบันวัคซีนป้องกันโรคไอพีดี มี 2 ชนิดใหญ่ๆ ได้แก่
1. วัคซีนป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสชนิดโพลีแซคคาไรต์ (pneumococcal polysaccharide vaccine) ในไทยมี Pneumo23TM ผลิตโดยบริษัท sanofi Pasteur วัคซีนนี้ใช้เฉพาะในคนที่อายุ 2 ปีขึ้นไปที่มีความเสี่ยงสูงต่อโรคนี้ และผู้สูงอายุเท่านั้น
2. วัคซีนป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสชนิดคอนจูเกต (pneumococcal conjugate vaccine ,PCV) โดยวัคซีนชนิดนี้ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนในประเทศไทยล่าสุดมี 2 ชนิดแล้วคือ
2.1Prevnar13 TM ผลิตโดยบริษัท Pfizer เป็นวัคซีนที่ครอบคลุมเชื้อ 13 สายพันธุ์ ซึ่งพัฒนามาจากวัคซีนเดิม Prevnar TM ที่มี 7 สายพันธุ์ (วัคซีนชนิดนี้แนะนำให้ใช้ในเด็กที่อายุ 6 สัปดาห์จนถึง 5 ปี)
2.2Synforix TM ผลิตโดยบริษัท GSK เป็นวัคซีนที่ครอบคลุมเชื้อนิวโมคอคคัส 10 สายพันธุ์ โดยโปรตีนพาหะที่ใช้ในวัคซีนชนิดนี้มีประโยชน์ในการป้องกันการเกิดโรคหูชั้นกลางอักเสบจากเชื้อ non-typeable H.influenzae ได้ด้วย (วัคซีนชนิดนี้แนะนำให้ใช้ในเด็กที่อายุ 6 สัปดาห์จนถึง 2 ปี)
สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่กังวลใจ คงพอจะได้แนวทางแล้วนะคะว่าวัคซีนทางเลือกชนิดนี้ เหมาะสำหรับลูกน้อยของท่านหรือไม่
ขอขอบคุณข้อมูลจาก ASTV ผู้จัดการออนไลน์
เรียบเรียงโดย ทีมงานพัฒนาการเด็ก
1 comments:
ขอบคุณมากค่ะ
แสดงความคิดเห็น